آیین جهانی بهایی

[Alt+R for Date]

[Document Title]

21

ﺻﻔﺤﮫ

اﺳﺘﻘﻼل ﻓﮑﺮی اﻓﺮاد و آزادی وﺟﺪان و ﻋﻘﯿﺪه را ﻣﺆﮐّﺪ ﻣﯽ ﺳﺎزد. ﺗﯿﺰھﻮﺷﺎن و ﺑﺎرﯾﮏ ﺑﯿﻨﺎن اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺨﻮﺑﯽ ﺑﺮ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ واﻗﻔﻨﺪ ﮐﮫ اﻋﺘﻤﺎد و اطﺎﻋﺖ و ﺳﺮﺳﭙﺮدﮔﯽ ﻋﺎﻣّﮫٴ ﻣﺮ دم ﺑﮫ رؤﺳﺎی ﻣﺬھﺒﯽ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدی و ﻓﺮھﻨﮕﯽ و از ﺳﺮﺳﺨﺖ ّﺗﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ ﺧﻼ ﻗﯿّﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻋﻠﻤﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﮭﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ آﺋﯿﻦ ﺑﮭﺎﺋﯽ ﺑﺴﺎط ﻣﺮﺟﻌﯿّﺖ روﺣﺎﻧﯽ را درھﻢ درﯾﺪ، ﺗﻘﻠﯿﺪ از ھﯿﭻ اﻧﺴﺎﻧﯽ را ﺟﺎﺋﺰ ﻧﺸﻤﺮد، و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ در ﻧﻈﺎم اداری ﺧﻮﯾﺶ اﺻﻞ دﻣﮑﺮاﺳﯽ روﺣﺎﻧﯽ را ﺟ ﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﭘﯿﺸﻮاﭘﺮﺳﺘﯽ ﺳﻨّﺘﯽ ﻧﻤﻮد. از اﯾﻦ روﺳﺖ ﮐﮫ در آﺋﯿﻦ ﺑﮭﺎﺋﯽ دﯾﮕﺮ ﮐﺸﯿﺶ و آﺧﻮﻧﺪی در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ ادارهٴ ﺟﺎﻣﻌﮫٴ ﺑﮭﺎﺋﯽ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺸﻮرت اﻓﺮاد ﺑﮭﺎﺋﯽ و اﻧﺘﺨﺎب دﻣﮑﺮاﺗﯿﮏ ﻧﮭﺎدھﺎی ﻣﺤﻠّﯽ و ﻣﻠّﯽ و ﺑﯿﻦ اﻟﻤﻠﻠﯽ ﮔﯿﺮد. ﺟﺎی ﺗﻌﺠّﺐ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﮐﺘﺎب اﯾﻘﺎن ﮐﮫ اﺻﻞ وﺣﺪت و اﺗّﺤﺎد ادﯾﺎن و اﻗﻮام را ﺟﺎﯾﮕﺰﯾﻦ ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﮑﻔﯿﺮ و ﻧﻔﺴﯿﻖ ﻧﻤﻮد و اﺻﻞ ﺗﺤﺮّی ﺣﻘﯿﻘﺖ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﻣﺆﮐّﺪ ﺳﺎﺧﺖ ﺑﮫ ﺻﺮﯾﺢ ﺗﺮﯾﻦ و ﻗﺎطﻊ ﺗﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ از ﺗﻘﻠﯿﺪ رؤﺳﺎی ﻣﺬھﺒﯽ ﺗﻮﺳّﻂ ﻋﺎﻣّﮫٴ ﻣﺮدم ﺑﺸﺪّت اﻧﺘﻘﺎد ﮐﺮد. اﺻﻞ وﺣﺪت ادﯾﺎن و اﻧﺒﯿﺎء ﮐﮫ ﺑﺎزﺗﺎب ھﺸﯿﺎری ﺗﺎرﯾﺨﯽ ﺑﮭﺎﺋﯽ اﺳﺖ از ھﻤﺎن اﺑﺘﺪاء ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ از ﻋﻠﻞ ﻋﻤﺪهٴ ﻓﺮھﻨﮕﯽ رﮐﻮد و ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﯽ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی و ﻧﻈﺎﻣﯽ اﯾﺮان و دﯾﮕﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ را ﻣﺸﺨّﺺ و ﻣﻄﺮود ﺳﺎﺧﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﮫ ﻓﻘﺪان آزادی دﯾﻦ و وﺟﺪان، ﺗﻌﺮّض ﺑﮫ ﻋﻘﺎﺋﺪ و آزار ﻣﺮدم، ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی و ﺗﺒﻌﯿﺾ ﺣﻘﻮﻗﯽ اﻓﺮاد و ھﺎ ﺑﺮ اﺳ ﺎس اﻋﺘﻘﺎدات اﯾﺸﺎن ﯾﮑﯽ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﻮاﻧﻊ رﺷﺪ ﻋﻠﻢ و ﺻﻨﻌﺖ و از اﺳﺎﺳﯽ ﺗﺮﯾﻦ ھﺎدﻣﺎن روﺣﯿّﮫٴ ﺗﺤﻘﯿﻖ ّو ﺗﺘﺒّﻊ و ﺧﻼ ﻗﯿّﺖ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﺳﺖ. ھﻢ ﻓﻘﺪان آزادی وﺟﺪان و ھﻢ ﻓﻘﺪان ﺑﺮاﺑﺮی ﺣﻘﻮق در ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ از ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻠﻞ رﮐﻮد اﻗﺘﺼﺎدی و ﻓﺮھﻨﮕﯽ و اﻧﺤﻄﺎط اﻗﺘﺼﺎدی و ﺳﯿﺎ ﺳﯽ اﯾﺮان و دﯾﮕﺮ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ ﺑﻮده اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﮫ ﻋﮑﺲ اﯾﻦ اﻣﺮ در ﻣﻮرد اروﭘﺎ ﻣﺼﺪاق داﺷﺘﮫ اﺳﺖ. ﺑﮭﻤﯿﻦ ﻋﻠّﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﮭﺎءﷲّ در اﻟﻮاح ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﮫ ﻟﻮح ﺳﻠﻄﺎن ﺧﻄﺎب ﺑﮫ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪّﯾﻦ ﺷﺎه ﺑﺮ ﺿﺮورت آزادی ﻋﻘﯿﺪه و دﯾﻦ در اﯾﺮان ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ و ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟ ﺒﮭﺎء ﻧﯿﺰ در آﺛﺎر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﻮد از ﺟﻤﻠﮫ ﻣﻘﺎﻟﮫٴ ﺷﺨﺼﯽ ﺳﯿّﺎح ﺗﺤﻘّﻖ ﺣﺮﯾّﺖ وﺟﺪان را ﺷﺮطﯽ اﺳﺎﺳﯽ ﺑﺮای ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ و ﺗﮑﺎﻣﻞ و ﺗﺠﺪّد و ﺗﻮﺳﻌﮫٴ اﻗﺘﺼﺎدی و ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻣﻌﯿّﻦ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ. 34 ﺟﺎی ﺗﺄﺳّﻒ اﺳﺖ ﮐﮫ اﯾﻦ آرﻣﺎن آزادی و ﺑﺮاﺑﺮی و دﻣﮑﺮاﺳﯽ از اﺑﺘﺪا ﺧﻮد ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ آﻣﺎج ﺗﻌﺮّض ﻓﮑﺮی و ﻧﺎﺷﮑﯿﺒﺎﺋﯽ ﻣﺬھﺒﯽ و ﺗﺒﻌﯿﺾ و ظﻠﻢ ﺣﻘﻮﻗﯽ و ﺗﻮھﯿﻦ و اﻓﺘﺮاء و ﺧﺸﻮﻧﺖ ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺑﯽ ﺟﮭﺖ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ھﺮ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎس ﺗﯿﺰھﻮش و ﻣﻨﺼﻔﯽ ﺑﺨﻮﺑﯽ از اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ آﮔﺎه اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﺎﺧﺺ راﺳﺘﯿﻦ ﮔﺴﺘﺮش و رﺳﻮخ اﻧﺪﯾﺸﮫٴ دﻣﮑﺮاﺳﯽ و ﺷﮑﯿﺒﺎﺋﯽ دﯾﻨﯽ و ﻓﺮھﻨﮕﯽ در اﯾﺮان درﺟﮫٴ ﮐﻮﺷﺶ اﯾﺮاﻧﯿﺎن در ﺟﮭ ﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ از آزادی ﻣﺬھﺒﯽ و ﺣﻘﻮﻗﯽ ھﻤﻮطﻨﺎن ﺑﮭﺎﺋﯽ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ. ﺗﻀﺎد ﻣﯿﺎن ﻓﺮھﻨﮓ ﺗﺠﺪّد ﺑﺎ ﻓﺮھﻨﮓ ﺳﻨّﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺗﻮﺳّﻂ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﮫ ای ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ. از اﯾﻦ ﻣﯿﺎن ﺟﺎﻣﻌﮫ ّﺷﻨﺎس ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻼ ق آﻟﻤﺎﻧﯽ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ) Max Weber ( را ﻣﯽ ﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد ﮐﮫ ﺑﮫ ﺗﻌﺎرض ﻣﯿﺎن ﻓﻌﻞ ﻋﻘﻼﻧﯽ و ﻓﻌﻞ ﺳﻨّﺘﯽ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮد. اﻣّﺎ ﻣﻔﮭﻮم ﻓﻌﻞ ﺳﻨّﺘﯽ آن ﭼﻨﺎﻧﮑﮫ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ آﻧﺮا ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده ًاﺳﺖ ﮐﺎﻣﻼ ﮔﻮﯾﺎی ﺳﻨّﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﺟﻮاﻣﻊ اﺳﻼﻣﯽ ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻣﺸﮑﻞ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﮐﺲ وﺑﺮ ﻓﻌﻞ ﺳﻨّﺘﯽ آﻧﮕﻮﻧﮫ ﻓﻌﻠﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ اﺳﺎﺳﺎً رﺳﻮم ﮔﺬﺷﺘﮫ را ﺑﺨﺎطﺮ ﻋﺎدت ﺗﮑﺮار ﻣﯿﮑﻨﺪ ﺑﻌﺒﺎر ت دﯾﮕﺮ رﺳﻮم ﮔﺬﺷﺘﮫ ﺑﺪون آﻧﮑﮫ ﻣﺸﻤﻮل ﺑﺮرﺳﯽ و ﺗﺪﺑّﺮ ﻋﻘﻼﻧﯽ ﮔﺸﺘﮫ و درﺳﺘﯽ و ﻧﺎدرﺳﺘﯽ آﻧﺎن ﻣﻮرد ﮐﻨﮑﺎش و ﺗﺄﻣّﻞ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻨﺎ ﺑﮫ ﻋﺎدت ﺗﮑﺮار و ﺑﺎزﺳﺎزی ﺷﺪه و ﻣﻮﺟّﮫ و ﻣﻄﻠﻮب ﺗﻠﻘّﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدﻧﺪ. 35 آﺷﮑﺎرﺳﺖ ﮐﮫ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ ﻓﺮھﻨﮓ ﻋﻘﻼﻧﯿّﺖ و ﺧﺮد (rationalization) ا ﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ ﻓﺮھﻨﮕﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺷﻘﻮق ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻣﻮرد ﺗﺄﻣّﻞ و ﺗﺪﺑّﺮ ﻣﻨﻈّﻢ ﻗﺮار ﻧﺪاده و ﺑﺮ اﺳﺎس داﻧﺶ و ﻋﻘﻞ دﺳﺖ ﺑﺎﻧﺘﺨﺎب ﮐﺎرآﻣﺪﺗﺮﯾﻦ و ﻣﻌﻘﻮل ﺗﺮﯾﻦ ﺷﻖّ ﻧﻤﯽ زﻧﺪ. اﻣّﺎ ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﺣﺎﮐﻢ ﺑﺮ ﮐﺸﻮرھﺎی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﮫ ﻣﺮاﺗﺐ دﺷﻮارﺗﺮ و وﯾﺮان ﺳﺎزﺗﺮ از ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه ﺗﻮﺳّﻂ وﺑﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ . ﻣﺴﺌﻠﮫ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻧﯿﺮوی ﻋﺎدت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻔﻮذ ﻓﺮھﻨﮓ ﺧﺮد ﺑﺂﺳﺎﻧﯽ درھﻢ ﻣﯽ رﯾﺰد و ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ ﺧﻮرد اﻣّﺎ درﺧﺎورﻣﯿﺎﻧﮫ ﻧﻮع ﻓﺎﺋﻖ ﭘﺮﺳﺘﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﺒﻮده و ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﮫ اﯾﻨﮑﮫ اﺳﻼم آﺧﺮﯾﻦ ﺷﺮﯾﻌﺖ اﻟﮭﯽ اﺳﺖ و در ﻧﺘﯿﺠﮫ اﺣﮑﺎم و ﺷﻌﺎﺋﺮ و رﺳﻮم آن ﺗﻨﮭ ﺎ ﺣﮑﻢ و رﺳﻢ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﻣﺸﺮوع اﺳﺖ ﻧﻮع ﺧﺎﺻّﯽ از ﺳﻨّﺖ ﭘﺮﺳﺘﯽ را ﺑﻮﺟﻮد آورده اﺳﺖ ﮐﮫ در ﺑﻄﻦ آن ھﺎ ﻧﮫ ﯾﮏ ﻋﺎدت ﻓﺮھﻨﮕﯽ ﺑﻠﮑﮫ ﺗﺒﻠﻮر ﻣﻄﻠﻖ اراده و ﮐﻼم اﻟﮭﯽ ﻗﻠﻤﺪاد ﮔﺮدﯾﺪﻧﺪ. آﺷﮑﺎرﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﺸﺮوﻋﯿّﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﺮداﺷﺘﯽ از ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺗﺮ از ﺳﻨّﺖ ﮔﺮاﺋﯽ ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ ﻋﺎدت اﺳ ﺖ در ﻧﺘﯿﺠﮫ ﺗﻔﮑّﺮ اﯾﺴﺘﺎی ﻣﺬھﺒﯽ و اﻧﺤﺮاف

ﺻﻮرت ﻣﯽ

ﮔﺮوه

ﻣﯽ

ﺳﻨّﺖ

ﺳﻨّﺖ

34 ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺣﻀﺮت

ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ: ﭼﮫ ﻟﺰوم ﮐﮫ ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺗﻌﺮّض اﯾﻦ و آن و ﭘﺎﭘﯽ ﺿﻤﺎﺋﺮ و وﺟﺪان رﻋﺎﯾﺎ و

ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء

ﺗﺰﻟﺰل ﺷﺪﯾﺪ ﮐﮫ ﺑﺮ ارﮐﺎن

اﻣﻮر در ﺟﻤﯿﻊ ﻣﻤﺎﻟﮏ ﻣﺎﻧﻊ ﻧﻤﻮّ و ﺗﺮﻗّﯽ و داﻋﯽ اﻧﺤﻄﺎط و ﺗﺪﻧّﯽ اﺳﺖ

ﺑﺮاﯾﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮔﻮﻧﮫ اﯾﻦ ...

و ﺧﻄﺐ ﺟﺴﯿﻢ اﯾﻦ ﻗﻮاﻧﯿﻦ و اﺻﻮل ﺗﻌﺮّﺿﯿّﮫ اﺳﺖ

ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺷﺮﻗﯿّﮫ واﻗﻊ ﻓ ﯽ اﻟﺤﻘﯿﻘﮫ ﺳﺒﺐ ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﺒﮭﺎء، ﻣﻘﺎﻟﮫ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﯿّﺎح، ص ۹٦

ﻋﻈﯿﻢ

35 Max Weber, Economy and Society I.