رساله مدنیه عبدالبهاء علل واپس گرائی ایران وراه نجات آن

در ﻗرن ﺑﯾﺳت و ﯾﮑم ﺑﺎ ﭼﯾرﮔﯽ ﻣﮑﺗب ﭘﺳﺎﻣدرن و ﻧ ﺳﺑﯾت ﮔراﺋﯽ ﻓرھﻧﮕﯽ ﺑﺳﯾﺎری ﺑر آن ﺷدﻧد ﮐﮫ ارزﺷﮭﺎ ﻓﺎﻗد ﻣﻔﮭوﻣﯽ ﻋﯾﻧﯽ و ﮐﻠﯽ ﺑوده و در ﻧﺗﯾﺟﮫ ﺧوب و ﺑد ﺗﻧﮭﺎ در ﺳﺎﯾﮫ ﺳﻧﺗﮭﺎی ﻓرھﻧﮕﯽ ﯾﮏ ﺟﺎﻣﻌﮫ ﻗﺎﺑل ﺗﻌرﯾف اﺳت. در اﯾن اﻧدﯾﺷﮫ، ﻣﻔﮭوم ﺗوﺳﻌﮫ و ﭘﯾﺷرﻓت اﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﭼون از ﻧوع داوری ار زﺷﮭﺎﺳت ﺑﻧﺎﺑ راﯾن ھﯾﺞ ﺗﻌرﯾف ﻋﻣوﻣﯽ و ﻋﯾﻧﯽ از ﺗ ﻌوﺳ ﮫ و ﺗﻣدن اﻣﮑﺎن ﭘذﺑر ﻧﯾﺳت. ﺑر طﺑﻖ اﯾن ﻧظرﯾﮫ ﺑﺎﯾد ﺑﮫ ﺳﻧﺗﮭﺎی ﻓرھﻧﮕﯽ ﺑﺎزﮔﺷت و از آن ﺳﻧﺗﮭﺎ در ﺳﯾﺎﺳت اﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﭘﯾروی ﮐرد و اﯾﻧﺳت ﻣﻌﻧﺎی ﭘﯾﺷرﻓت راﺳﺗﯾن. ھﻣﺎﻧﮕوﻧﮫ ﮐﮫ رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﻧﯾز ﺧﺎطرﻧﺷﺎن ﻣﯽ ﮐﻧد، در ﻗرن ﻧوزدھم ﻣﯾﻼدی اﯾران ھﻣﯾن اﻧدﯾﺷﮫ ، اﻣﺎ ﻧﮫ ﺑﮕوﻧﮫ ای ﻓﻠﺳﻔﯽ ، ﺗوﺳط ﮔ روھﮭﺎﺋﯽ ارﺗﺟﺎﻋ ﯽ ﻣطرح ﻣﯽ ﮔردﯾد و ﺑدﯾن ﺗرﺗﯾب ھر ﮔوﻧﮫ ھﻣت در ﺟﮭت اﺻ ﻼح و ﭘﯾﺷرﻓت اﯾران ﺗﺧطﺋﮫ ﻣﯽ ﺷ د. ﺑﺎ آ ﻧﮑﮫ ﻋﻠﻣﺎی ﻣرﺗﺟﻊ ﻓﻘﮫ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑرای ھﻣﮫ ﺟﮭﺎن ﺿروری و واﺟب ﻣﯽ داﻧﺳﺗﻧد اﻣﺎ ﭼون ﺗﺟدد در ﮐﺷورھﺎی ﻏرﺑﯽ و ﻧﮫ اﺳﻼﻣﯽ ﺑ ظﮭور ﭘﯾوﺳت اﯾﻧﺎن ﻧﯾز در اﻧﮑﺎر ﺗﺟ دد و اﺻﻼح از ﭘﻠﯾد ﺑودن ﺗﺟدد ﻏرﺑﯽ و ﻧﺎ ھﻣﺎھﻧﮕﯽ آن ﺑﺎ ﻣﻘﺗﺿﯾﺎت اﯾران و اﺳﻼم ﺳﺧن ﻣﯽ ﮔﻔﺗﻧد. در اﻧدﯾﺷﮫ اﯾن ﻓﻘﮭﺎء، ﺳﻧت اﯾران ﭼﯾزی ﻧﯾﺳت ﺟز اﺳﻼم و ﺑﻧﺎﺑراﯾن ﺗﻧﮭﺎ ﻣﻌﻧﺎی اﺻﻼ ح و ﭘﯾﺷرﻓت اﯾران ﺗﺣﮑ ﯾم ﻓﻘﮫ ﺷﯾﻌﮫ ﺑر اﯾران و ﭼﯾرﮔﯽ ھر ﭼﮫ ﺑﯾﺷﺗر آﺧوﻧدھﺎ ﺑر ﺟﺎﻣﻌﮫ و ﻓرﻣﺎﻧﺑرداری ﺑﯽ ﭼون و ﭼرا از دﺳﺗورات آﻧﺎن در ﭘﮭﻧﮫ ﺳﯾﺎﺳت و ﻓرھﻧﮓ اﺳت.

وﻟﯽ رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﺑﮕوﻧﮫ ای ﺻرﯾﺢ و روﺷن ﺑﮫ طرد اﯾن ﻧوع ﺳﻧت ﮔراﺋﯽ ھﺎ ﻣﯽ ﭘردازد و اﮔر ﭼﮫ ﻋﺑداﻟﺑﮭﺎء در ھﻣﮫ ﻧوﺷﺗﮫ ھﺎی ﺧود ﺗﻣدن راﺳﺗﯾن را در وﺣدت در ﮐﺛرت ﻣﯽ ﯾﺎﺑد اﻣﺎ اﯾن ﮐﺛرت و ﺗﻧوع ﻧﯾﺎزﻣﻧد آﻧﺳت ﮐﮫ ﺗﻣدن در ﭼﺎرﭼوب اﺻوﻟﯽ ﮐ ﻠﯽ و ﻋﻣوﻣﯽ ﺗﻌرﯾف ﮔردد ﮐﮫ ﺑﺎﯾد از آن ﭘﯾروی ﮐرد. اﻣﺎ از ﻧظر ﻋﺑداﻟﺑﮭﺎء اﮔر ﭼﮫ ﺑﺳﯾﺎری از اﯾن اﺻول ﺗﺎ ﺣدی در ﻏرب ﭘﯾﺎده ﺷده اﺳت اﯾن وﻟﯽ اﺻول اﺻوﻟﯽ ﻏرﺑﯽ ﯾﺎ ﺷرﻗﯽ ﻧﯾﺳﺗﻧد ﺑﻠﮑﮫ اﺻوﻟﯽ ﮐﻠﯽ و ﻣﻘﺗﺿﺎی ﺧرد و اﻧﺳﺎﻧﯾت و ﺣﻘوق ﺑﺷرﻧد و ﺑﮫ ھﻣﯾن ﺟﮭت رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﺑﺎ ﺳﺗﺎﯾش ﺧرد آﻏﺎز ﻣﯽ ﮔردد: ﺑ ٴ ﻣﺗﻧوّﻋﮫ ﮐل از ﻓﯾوﺿﺎت ٴ ﺑﺻﯾرت ﻣﻼﺣظﮫ ﻧﻣﺎﺋﯾد ﮐﮫ اﯾن آﺛﺎر و اﻓﮑﺎر و ﻣﻌﺎرف و ﻓﻧون و ﺣﮑم و ﻋﻠوم و ﺻﻧﺎﯾﻊ و ﺑداﯾﻊ ﻣﺧﺗﻠﻔﮫ دﯾده ﻋﻘل و داﻧش اﺳت . ھر طﺎﯾﻔﮫ و ﻗﺑﯾﻠﮫ ﺋﯽ ﮐﮫ در اﯾن ﺑﺣر ﺑﯽ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﯾﺷﺗر ﺗﻌﻣّﻖ ﻧﻣودﻧد از ﺳﺎﯾر ﻗﺑﺎﯾل و ﻣﻠل ﭘﯾﺷﺗرﻧد . ﻋزّت و ﺳﻌﺎدت ھر ﻣﻠّﺗﯽ در آن اﺳت ﮐﮫ از اﻓﻖ ﻣﻌﺎرف ﭼون ﺷﻣس ﻣﺷرق ﮔردﻧد ... ﺗﺎ ﺑﮑﯽ ﺑﭘر ﻧﻔس و ھوی ﭘرواز ﻧﻣﺎﺋﯾم و ﺗﺎ ﺑﮑﯽ در اﺳﻔل ﺟﮭل ﺑﻧﮑﺑت ﮐﺑری ﭼون اﻣم ﻣﺗوﺣّﺷﮫ ﺑﺳر ﺑرﯾم؟ 5 از طرف دﯾﮕر ﭼﻧﺎﻧﮑﮫ ﺧواھﯾم دﯾد رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﺑر آن اﺳت ﮐﮫ ﻏرب ھم از ﺑﺳﯾﺎری اﺻول ﺗﺟدد و ﺗﻣدن ﻏﻔ ﻠت ﮐرده و در ﻧﺗﯾﺟﮫ ھم اﯾران و ھم ﻏرب ﺑﺎﯾد ﺑﮫ اﺻﻼح و ﺣرﮐت در ﺟﮭت ﺗﺟدد راﺳﺗﯾن ﺑر آﯾﻧد: ﺑﺎری در اﯾن ﺑﺣر ھﺎﯾل ھوی ﮐلّ طواﯾف اروپ ﺑﺎ اﯾن ھﻣﮫ ﺗﻣدّن و ﺻﯾﺗﮭﺎ ھﺎﻟﮏ و ﻣﺳﺗﻐرق و از اﯾن ﺟﮭت ﮐلّ ﻗﺿﺎﯾﺎی ﺗﻣدﻧﯾّﮫ ﺷﺎن ﺳﺎﻗط اﻟﻧّﺗﯾﺟﮫ اﺳت ... ﺗﻣدّن ﺻوری ﺑﯽ ﺗﻣدّن اﺧﻼق ﺣﮑم اﺿﻐ ﺎث اﺣﻼم داﺷﺗﮫ و ﺻﻔﺎی ظﺎھر ﺑﯽ ﮐﻣﺎل ﺑﺎطن ﮐﺳراب ﺑﻘﯾﻌﺔ ﯾﺣﺳﺑﮫ اﻟظّﻣﺂن ﻣﺂء اﻧﮕﺎﺷﺗﮫ ﮔردد زﯾرا ﻧﺗﯾﺟﮫ ﺋﯽ ﮐﮫ رﺿﺎﯾت ﺑﺎری و راﺣت و آﺳﺎﯾش ﻋﻣوﻣﯾﺳت از ﺗﻣدّن ظﺎھر ﺻوری ﺑﺗﻣﺎﻣﮫ ﺣﺎﺻل ﻧﺷود . ٴ ﺗﻣدّن اﺧﻼق ﺗرﻗّﯽ ﻧﻧﻣوده و اھﺎﻟﯽ اروپ در درﺟﺎت ﻋﺎﻟﯾﮫ اﻧد ﭼﻧﺎﻧﭼﮫ از اﻓﮑﺎر و اطوار ﻋﻣو ٴ ﻣﻠل اروپ واﺿﺢ و آﺷﮑﺎر اﺳت ﻣﺛﻼً ﻣﯾّﮫ ﻣﻼﺣظﮫ ﻧﻣﺎﺋﯾد ﮐﮫ اﻟﯾوم اﻋظم آﻣﺎل دول و ﻣﻠل اروپ ﺗﻐﻠّب و اﺿﻣﺣﻼل ﯾﮑد ٴ اﻟﻔت و ﯾﮕر اﺳت و در ﮐﻣﺎل ﮐره ﺑﺎطن ﺑﺎظﮭﺎر ﻣﻧﺗﮭﺎ درﺟﮫ ﻣﺣﺑّت و اﺗﺣّﺎد ﻣﺷﻐول ... ﺣ ﺎل اﻧﺻﺎف دھﯾد ﮐﮫ اﯾن ﺗﻣدّن ﺻوری ﺑدون ﺗﻣدّن ﺣﻘﯾﻘﯽ اﺧﻼﻗﯽ ﺳﺑب آﺳﺎﯾش و راﺣت ٴ ﻋﻣوﻣﯽ و وﺳﯾﻠﮫ اﺟﺗﻼب ﻣرﺿﺎت اﻟﮭﯾﺳت و ﯾﺎ ﺧود ﻣﺧرّب ﺑﻧﯾﺎن اﻧﺳﺎﻧﯾّت و ﻣدﻣّر ارﮐﺎن آﺳﺎﯾش و ﺳﻌﺎدت اﺳت؟ 6 ﺑﻌﻼوه رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ از ﻧوﻋﯽ ھﻣدﻟﯽ ﻓرھﻧﮓ اﺻﯾل اﯾران و ﻧﯾز اﺳﻼم ﺑﺎ اﺻول ﺗﻣدن و ﺗﺟدد ﺳﺧن ﻣﯽ ﮔوﯾد و در ﻧﺗﯾﺟﮫ ﺣرﮐت در ﺟﮭت اﺻﻼح و ﺗﺟدد ﺑﮫ ﻣﻌﻧﺎی ﺧودﺑﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﯾﺎ ﻏرب زدﮔﯽ ﻧﺑوده ﺑﻠﮑﮫ ﺣرﮐت در ﺟﮭت روح ﺧﻼق ﻓرھﻧﮓ اﯾران اﺳت ﮐﮫ در دوران ﭘﯾش از اﺳﻼم ﺧود را ﺑﺷﮑل ﺑزرﮔﺗرﯾن ﮐﺎﻧون ﺗﻣدن ﺑﺷری آﺷﮑﺎر ﻧﻣود و ﺳﭘس در ﻓﺎﺻﻠﮫ ﻗرن ﻧﮭم ﺗﺎ دوازدھم درﺧﺷﺎﻧﺗرﯾن ﻓرھﻧﮓ اﺳﻼﻣﯽ را ﺑﮫ ﺑﺎر آورد. از ﻧظر رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ آﻧﭼﮫ ﮐﮫ ﺑﺎ روح ﺧﻼق ﻓرھﻧﮓ اﯾراﻧﯽ در ﺳﺗﯾز ﺑوده اﯾن ﺣرﮐت در ﺟﮭت ﻓرھﻧﮓ ﺗﻘﻠﯾد و ﺗﻌﺻب دﯾﻧﯽ و ﺗﺑﻌﯾض ﺣﻘوﻗﯽ ﻣﯾﺎن اﻓراد ﺑﮫ ﻧﺎم دﯾن اﺳت. رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﺑر آﻧﺳت ﮐﮫ آﻧﭼﮫ ﮐﮫ در ﺑﻠﻧد ﻣدت ﺑﮫ واﭘس ﮔراﺋﯽ اﯾران ﻣﻧﺟر ﺷد و ﻋظﻣت و ﺷﮑوه اﯾران را ﺑﻌﻧوان ﮐﺎﻧون ﺗﻣدن و ﻓرھﻧﮓ ﭼﮫ در ﭘﯾش از اﺳﻼم و ﭼﮫ ﭘس از اﺳﻼم ﻧﺎﺑود ﻧﻣود و اﯾران را ﺑﮫ ﮐﺷوری واﭘس ﮔرا و ﺧوار و ﺿﻌﯾف و در ﻧﺗﯾﺟﮫ ﻣﻘﮭور ﻏرب ﻣﻧﺣط ﮐرد ﺗﺣﮑم ﻓرھﻧﮓ ﻧ ﺎﺑردﺑﺎری و ﺗﻘﻠﯾد و ﺗﻌﺻب ﺑوده اﺳت ﮐﮫ روح ﺧﻼق ﻓرھﻧﮓ اﯾراﻧﯽ را اﻓﺳرده ﺳﺎﺧت و ﺑﺎ ﺳرﮐوب دﯾﻧﯽ و ﺗﻌرض ھر ﭼﮫ ﺑﯾﺷﺗر ﺑر آزادی وﺟدان ﻣﺑﻧﺎی ﺧﻼﻗﯾت ﻓرھﻧ ﮕﯽ و ﻋﻠﻣﯽ و اﻗﺗﺻﺎدی و اﺟﺗﻣﺎﻋﯽ اﯾران را در ھم ﺷﮑﺳت. وﻟﯽ رﺳﺎﻟﮫ ﻣدﻧﯾﮫ ﺗﻣدن و ﭘﯾﺷرﻓت را ﺑر ﻣﺑﻧﺎی اﺻوﻟﯽ ﮐﻠﯽ ﺗﻌرﯾف ﻣﯽ ﻧﻣﺎﯾد ﮐﮫ از آن ﺟﻣﻠﮫ اﺳت: د روﯾﮑر ی وﯾژه ﺑﮫ اﻧﺳﺎن و ﺟﺎﻣﻌﮫ ﮐﮫ در آن ﺑر ﺗﻘ دس اﻧﺳﺎ ن و ﺧرد او ﺗﺄﮐﯾد ﻣﯽ ﮔردد، رھﺎﺋﯽ اﻓ راد ﺟﺎﻣﻌﮫ از ﯾوغ اﺳﺗ ﺑ داد دﯾﻧﯽ ، ﺣرﮐت ﻓرھﻧﮓ درﺟﮭت اﺳﺗﻘﻼل ﻓﮑری ﻣردم، ﺟداﺋﯽ ﺳﯾﺎﺳت از ﺣﮑوﻣﺗ ت، ﺑﺎزﺳﺎزی ﻗﺎﻧون در ﺟﮭت ﺑ ر اﺑری ﺣﻘوق ھﻣﮫ ﻣردم ، دﻣﮑراﺳﯽ و ﻣﺷﺎرﮐت ﻣردم در ﺗﺻﻣﯾم ﮔﯾری

5 ھﻣﺎﻧﺟﺎ ﺻص. 4 - 5 . 6 ھﻣﺎﻧﺟﺎ ﺻص. 70 - 73 .