عید رضوان و دیالکتیک وصال و فراق

2

رﺿﻮان ﻋﺒﺎرت از ﻣﻈﮭﺮ اﻣﺮ ﺧﺪاﺳﺖ. در ﻣﻌﻨﺎی دوّ م رﺿﻮان ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮭﺸﺖ اﺳﺖ. ﻣﻌﻨﺎی ﺳﻮّ م ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﺪا ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎی ﭘﺎداش ﺻﺒﺮ و رﺿﺎ ﺑﮫ رﺿﺎی اﻟﮭﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻌﺎﻧﯽ از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻧﺎﮔﺴﺴﺘﻨﯽ ھﺴﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﮫ دو ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻮﺟّ ی ﻧﺨﺴﺖ ﮐﻨﯿﻢ. ﮫ ﻣﯽ ﻣﻔﮭﻮم رﺿﻮان در واﻗﻊ اﺷﺎره ﺑﮫ آﯾﮫ ﻣﺸﮭﻮر ﻗﺮ آ ن اﺳﺖ )ﺳﻮره ﺗﻮﺑﮫ آﯾﮫ 72 ( ﮐﮫ در آن ﺑﮫ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﮋده داده ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺑﮭﺒﮭﺸﺖ ﺑﺎ ﻧﮭﺮھﺎی ﺟﺎری ﺷﻮﻧﺪ وارد ﻣﯽ و در ﻗﺼﺮھﺎﯾﯽ در ﺑﮭﺸﺖ ﻋﺪن زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ آو ﮐﺮد ﻧﮕﺎه ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ رﺿﻮان ﺧﺪا ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ ) و رﺿﻮان ﻣﻦ ﷲ اﮐﺒﺮ (. در اﯾﻦ آ ﯾﮫ ﻗﺮ آ ﻧﯽ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮕﻮﻧﮫ ای ﻏﯿﺮ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮭﺸﺖ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﮫ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﮐﮫ اﮔﺮﭼﮫ در ظﺎھﺮ ﺑﮭﺸﺖ ﺑﻌﻨﻮان ﺑﺎﻏﯽ ﺧﺮّ م ﺑﺎ ﻗﺼﺮھﺎی ﺑﻠﻨﺪ و ﻧﮭﺮھﺎی دل اﻧﮕﯿﺰ و زﻧﺎن زﯾﺒﺎ ﺗﺮﺳﯿﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ اﻣّ ﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺘﻌﺎﻟﯽ و ﻣﻌﻨﺎی واﻻی اﯾﻦ ﺗﺸﺒﯿﮭﺎت ﭼﯿﺰ ی ﺟﺰ رﺿﺎ و ﻗﺮب ﺑﮫ ﯿﺴﺖﻧ ﺧﺪا . ﺑﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ، ﻗﺮ آ ن رﺿﻮان را ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﮭﺸﺖ راﺳﺘﯿﻦ ﯾﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﺑﮭﺸﺖ ﻣﻄﺮح ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ. در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل اﺷﺎره ﺑﮫ رﺿﻮان در اﯾﻦ آﯾﮫ ﻗﺮ آ ن ﺑﺸﺎرت ﺑﮫ ﺑﮭﺸﺖ ﺑﻌﺪی اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ اﮔﺮ ﭼﮫ ﻣﺪﻧﯿّ ﺖ و ﻓﺮھﻨﮓ اﺳﻼم ﺑﮭﺸﺖ ﻧﻮﯾﻨﯽ را ﺑﮫ ﻣﺮدم ﺟﮭﺎن ﻧﻤﺎﯾﺎن ﺳﺎﺧﺖ اﻣّ ﺎ ظﮭﻮر ﻣﻌﻨﺎی راﺳ ﺘﯿﻦ اﯾﻦ ﺑﮭﺸ ﺖ د ر ظﮭﻮر ﺑﻌﺪ ﯾﻌﻨﯽ در ﻗﯿﺎﻣﺖ و زﻣﺎن ﻟﻘﺎءﷲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد. اﯾﻦ ظﮭﻮ ر ﺑﻌﺪ و اﯾﻦ ﺑﮭﺸﺖ راﺳﺘﯿﻦ ، در ﻗﺮ ن آ ﺑﻌﻨﻮان رﺿﻮان ﺧﺪا ﯾﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ. ﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﻔﮭﻮم اﮐﺒﺮ را ﺑﮫ ﻣﻘﺎم ﺗﮑﺒﯿﺮ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﯿﺎن ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨ ﺪ ﮐﮫ رﺿﻮاﻧﯽ ﮐﮫ ﺧﺪا در ﻗﺮ آ ن ﺑﮫ ﻣﺆ ﻣﻨﺎن وﻋﺪه داده اﺳﺖ اﻋﻈﻢ ﻣﺨﻠﻮق ﯾﻌﻨﯽ ذﮐﺮ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﯾﻦ ﻧﺘﯿﺠﮫ ﻣﯽ ﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﮫ اﯾﻦ رﺿﻮان اﺷﺎره ﺑﮫ ﺧﻮدﺷﺎن ﯾﻌﻨﯽ ذﮐﺮ اﮐﺒﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ) ذﻟﮏ اﻟﺬﮐﺮ ا ﻋﻠﻤﺖ ﺑﺬﻟﮏ ﺑﺎن ذﻟﮏ اﻟﺮﺿﻮان ھﻮ ﻗﺪ ﻻﮐﺒﺮ (. 1 اﻣّ ﺎ در آﺛﺎر ﺑﻌﺪی اﯾﻦ ﻣﻔﮭﻮم ﻗﺮ آ ن را ﺑﮫ ﻋﻨﻮان ﻣﻦ ﯾ ﻈﮭﺮه ﷲ ﺗﻌﺒﯿﺮ ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ. ﻣﺜ ﻼً در ﮐﺘﺎب اﻻﺳﻤﺎء ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ ﮐﮫ ﺑﺎ ظﮭﻮر ﻣﻦ ﯾﻈﮭﺮه ﷲ ھﻤﮫ ﻣﺮدم ﺑﮫ ﭘﯿﺸﮕﺎه ﺧﺪا ﻋﺮﺿﮫ ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ و اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻟﻘﺎءﷲ و رﺿﻮان ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﮫ ﺧﺪا ﺑﮫ آن ﺑﺸﺎرت داده اﺳﺖ : ﯾﺸﺮق ﷲ ﻣﻦ ﻓﯽ اﻟﺴﻤﻮات و اﻻرض و ﻣﺎﺑﯿﻨﮭﻤﺎ ﺑﻈﮭﻮر ﻣﻦ ﯾﻈﮭﺮه ﷲ ﻣﻈﮭﺮ ﻧﻔﺴﮫ و ﻣﮑﻤﻦ ﻏﯿﺒﮫ ﻓﺎذاً ﮐﻞ ﯾﻮﻣﺌﺬ ﻋﻠﯽ ﷲ رﺑﮭﻢ ﯾﻌﺮﺿﻮن ﻗﺪ ﺑﺸﺮھﻢ ﷲ ﺑﻠﻘﺎﺋﮫ و رﺿﻮان ﻣﻦ ﻋﻨﺪه و اوﻟﺌﮏ ھﻢ اﻟﻔﺎﺋﺰون. 2 اﻣّ ﺎ اوّ ﻟﯿﻦ و ﺷﺎﯾﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻣﻔﮭﻮم رﺿﻮان ﻋﺒﺎرت از ﻧﻔﺲ ﻣﻈﮭﺮ اﻣﺮ اﻟﮭﯽ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ در آﺛﺎر ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﻣﮑﺮراً ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﮫ اﺳﺖ. در ﻣﻨﺎﺟﺎﺗ ﯽ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب آﯾﮫ ﻗﺮ آ ن را در ﻣﻮرد رﺿﻮان )و رﺿﻮان ﻣﻦ ﷲ اﮐﺒﺮ ﻣﻌﻨﺎی ﺧﻮد ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻀﺮت ذﮐ ( ﺑﮫ ﺮ ﻣﯽ

ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫ ﻣﻔﮭﻮم ﻓﻠﺴﻔﯽ اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ ﻧﯿﺰ ﺗﻮﺟّ ﮫ ﻧﻤﻮد. ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ھﻤﻮاره در آﺛﺎر ﺧﻮد ﺧﺎطﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ ﮐﮫ آدﻣﯿﺎن ﺑﺎﯾﺪ ھﺮ ﮐﺎری را ﮐﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ آن را "ﻟﻠہ" ﯾﻌﻨﯽ ﺑﺨﺎطﺮ ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﺪا اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ. ﻣﻔﮭﻮم ﻟﻠہ در آﺛﺎر اﯾﺸﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻤﺪه و ﻣﺮﮐﺰی اﺳﺖ. از آ ﻧﺠﺎ ﮐﮫ واژه ﻟﻠہ در ﺣﺮوف اﺑﺠﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻋﺪد 95 ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ، ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺑﺴﯿﺎری از اﺣﮑﺎم ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻋﺪد 95 ﻣﯽ ھﻤﺮاه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و ھﺪ ﻓﺸﺎن از اﯾﻦ ﮐﺎر اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ آدﻣﯿﺎن ﺑﮫ ﯾﺎد داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﮫ ھﺮ ﮐﺎری را ﻧﮫ ﺑﺨﺎطﺮ ﻏﺮض ھﺎی ﺧﻮد ﺧﻮاھﺎﻧﮫ ﺑﻠﮑﮫ ﺑﺮای رﺿﺎی ﺧﺪا ﮐﮫ آﻧﮭﻢ رﺿﺎی ھﻤﮕﺎن اﺳﺖ اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ. راز اﯾﻨﮑﮫ در ھﺮ روز ﺑﺎﯾﺪ 95 ﺑﺎر ﷲ اﺑﮭﯽ ﮔﻔﺘﮫ ﺷﻮد ﻧﯿﺰ ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ اﺻﻞ ﺑﺮ ﮔﺮدد. اﻣﺎ ﺣﻀﺮ ت ﺑﺎب از اﯾﻦ ﻣﻄﻠﺐ ھﻢ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﯽ رو ﻧﺪ و ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ ﮐﮫ ﭼﻮن ھﻤﮫ اﻋﻤﺎل از ﺟﻤﻠﮫ ﻋﺒﺎدات ﺑﺎﯾﺪ ﻟﻠہ ﺻ ﻮرت ﮔﯿﺮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺎﯾﺪ اﻋﻤﺎل ھﻤﻮاره ﺑﺎ ﻋﺮﻓﺎن ﻣﻈﮭﺮ اﻣﺮ ﻧﻮﯾﻦ ھﻤﺮاه ﮔﺮدد. ا ﺳﺘﺪﻻل ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻟﻠہ ﺑﻮدن اﻋﻤﺎل ﻣﺴﺘﻠﺰم آ ن اﺳﺖ ﮐﮫ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﻓﺮد در ذھﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺎر ﺧﻮد را از ﺑﺮای ﺧﺪا اﻧﺠﺎم ﺑﺪھﺪ ﺑﻠﮑ ﮫ ﺑﺎﯾﺪ در واﻗﻌﯿّ از ﮐﺎر او ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﺪ. اﻣﺎ ﺧ ﺸﻨﻮدی ﺧﺪا در آﻧﺴﺖ ﮐﮫ اﻓﺮاد اﻋﻤﺎل را ﺑﺮ اﺳﺎس اراده ﺧﺪ ا در آن زﻣﺎن اﻧﺠﺎم دھﻨﺪ ﯾﻌﻨﯽ آﻧﮑ ﮫ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﮕﻮﻧﮫ ﮐﮫ ﺧﻮدش ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ ﻋﺒﺎدت و اطﺎﻋﺖ ﺷﻮد و ﻧﮫ ﺑﺮﺧﻼف آن . وﻟﯽ اراده ﺧﺪا در ظﮭﻮر ﺟﺪﯾﺪ ظﺎھﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑ ﺮاﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺗﻨﮭﺎ زﻣﺎﻧﯽ ﻟﻠہ و ﺑﮫ ر ﺿﺎی ﺣﻖ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد ﮐﮫ ﻣﺴﺒﻮق ﺑﮫ ﺷﻨﺎﺳﺎﺋﯽ ﻣﻈ ﮭﺮ اﻣﺮ ﺟﺪﯾﺪ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ. از اﯾﻦ روﺳ ﺖ ﮐﮫ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب ﺗﮑﺮار ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎ ﯾﻨﺪ ﮐﮫ ﻟﻠہ در واﻗﻊ ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﻣﻈ ﮭﺮ اﻣﺮ زﻣﺎن ﻧﯿﺴﺖ. ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﺟﮭﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ ﻣﻌﻨﺎی راﺳﺘ ﯿﻦ رﺿﻮان ﯾﺎ ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﺪا ھﻢ ﻧﻔﺲ ﻣﻈ ﮭﺮ اﻣﺮ اﻟﮭﯽ اﺳﺖ ﮐﮫ در دور ﺑﺎﺑﯽ ﺣﻀﺮت ﺑﺎب اﺳﺖ و در ظﮭﻮر ﻣﻦ ﯾﻈﮭﺮه ﷲ ﻋﺒﺎرت از ﺣﻀﺮت ﺑﮭﺎءﷲ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﺑﯿﺎن ﻓﺎرﺳﯽ ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ: وﻟﯽ ﻟﻠہ واﻗﻊ ﻧﻤﯽ ﮔﺮدد ﻋﻤﻞ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﮫ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﮭﻢ رﺳﺎﻧﻨﺪ ﺑﺸﺠﺮه ﺣﻘﯿﻘﺖ...ﻣﺤﺒﻮب ﻧﯿﺴﺖ ﮐﮫ ﮐﺴﯽ ﻋﻤﻠﯽ ﮐﻨﺪ از ﺑﺮای ﮐﺴﯽ اﻻ آﻧﮑﮫ ﻟﻠہ ﮐﻨﺪ و ﻟﻠہ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد اﻻّ آﻧﮑﮫ از ﺑﺮای آن ظﮭﻮر ﮐﻨﺪ... ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻋﺒﺎدی ﮐﮫ در ﺑﯿﺎن ﻋﺎﻣﻠﻨﺪ از ﺑﺮای ﺧﺪا...اﮔﺮ در ﯾﻮم ظﮭﻮر ﻣﻦ ﯾﻈﮭﺮه ﷲ از ﺑﺮای او ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ ﻟﻠہ ﮐ ﺮده اﻧﺪ واﻻّ ﺑﺎطﻞ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﮫ ﮔﻮﯾﺎ ھﯿﭻ ﻋﻤﻞ ﻧﮑﺮده اﻧﺪ . )ﺑﯿﺎن ﻓﺎرﺳﯽ واﺣﺪ ھﻔﺘﻢ، ﺑﺎب دوّ ﻣﻌﻨﺎی دوّ م رﺿﻮان ﻋﺒﺎرت از ﺑﮭﺸﺖ راﺳﺘﯿﻦ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﻧﮑﺘﮫ ای اﺳﺖ ﮐﮫ ﻋُ ﺮﻓﺎی اﯾﺮان ﺑﮫ آن آﮔﺎه ﺑﻮدﻧﺪ. ھﻢ ﺳﻌﺪی و ھﻢ ﺣﺎﻓﻆ رﺿﻮان را ﺑﮫ ﻣﻌﻨﺎی ﺑﮭﺸﺖ ﯾﺎد ﮐﺮده ا ﻧﺪ. ﻣﺜﻼً ﺳﻌﺪی در ﻏﺰل ﻣﺸﮭﻮرش ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ: ﺣﺪﯾﺚ روﺿﮫ ﻧﮕﻮﯾﻢ ﮔﻞ ﺑﮭﺸﺖ ﻧﺒﻮﯾﻢ ﺟﻤﺎل ﺣﻮر ﻧﺠﻮﯾﻢ دوان ﺑﮫ ﺳﻮی ﺗﻮ ﺑﺎﺷﻢ

ﻣﯽ

ﺖ ﻧﯿﺰﺧﺪا

م(