از شاهنامه تا نامه به شاهان

ﻣﯽ ﺷﻮد ﯾﺎ ﻧﺎﺑﺨﺮدی ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﻣﺮدم و ﺳﭙﺎھﯿﺎن از آﻧﺎن ﻣﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﮫ ﭘﺎدﺷﺎه ﺷﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻗﺎطﻌﯿﺖ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را رد ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﻣﯽ ﮐﻮﺷﻨﺪ ﮐﮫ ﺷﺎه را ﺑﮫ طﺮف ﻋﺪل و ﺧﺮد ھﺪاﯾﺖ ﮐﻨﻨﺪ. ﻣﺜﻼً وﻗﺘﯽ ﮐﮫ ﺑ ﺨﺎطﺮ ﻧﺎﺑﺨﺮدﯾﮭﺎی ﻣﮑﺮر ﮐﯿﮑﺎوس ﺑﺰرﮔ ﺎن و ﺳﭙﺎھﯿﺎن از او ﻣﯽ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮐﮫ ﺷﺎه ﺷﻮد او ﺑﺎ ﺗﻨﺪی اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را طﺮد ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. از ﻧﻈﺮ ﺷﺎھﻨﺎﻣ ﮫ اﯾﻦ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺳﯿﺎﺳﯽ ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ھﻤﺨﻮان ﺑﻮد و ﺑﮫ اﻋﺘﻼی اﯾﺮان ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﯿﺪ ﯾﻌﻨﯽ ﺗﻔ ﺴﯿﻢ ﻗﺪرت ﻣﯿﺎن ﺷﺎھﻨﺸﺎه و ﺑﺰرﮔﺎن ﯾ ﺎ ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن ﺑﮭﻤﺮاھﯽ ﻓﻘﺪان ﻓﺮھﻨﮓ ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ و ﻗﺪرت طﻠﺒﯽ در ﻣﯿﺎن ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن و ﺑﺰرﮔﺎن. ﻧﺘﯿﺠﮫ اﯾﻦ اﻣﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﮫ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ ﺷﺎه از ﺧﺮد و داد ﺗﺠﺎوز ﻣﯽ ﮐﺮد ﺑﺨﺎطﺮ ﻗﺪرت ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن و ﻧﯿﺰ ﺑﻠﻮغ اﺧﻼﻗﯽ و وطﻦ دوﺳﺘﯽ ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن ، ﮐﺸﻮر اﯾﺮان از ﮔﺰﻧﺪ زﻣﺎﻧﮫ و دﺷﻤﻦ در اﻣﺎن ﻣﯽ ﺑﻮد. ﮐﯿﮑﺎوس ﭘﺎدﺷﺎھﯽ اﺳﺖ در اوج ﺑﯽ ﺧﺮدی وﻟﯽ ﺑﺎ وﺟﻮد رﺳﺘﻢ اﯾﺮان ﺣﻔﻆ ﻣﯽ ﺷﻮد. ا ﻣﺎ اﻧﺤﻄﺎط اﯾﺮان زﻣﺎﻧﯽ آﻏﺎز ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ اﯾﻦ دو ﻋﺎﻣﻞ از ﻣﯿﺎن ﻣﯽ روﻧﺪ. ﭘﯿ ﺶ از ﺣ ﻤﻠﮫ اﺳﮑﻨﺪر ﺑﮫ اﯾﺮان اﯾﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ از ﻣﯿﺎن ﻣﯽ رود. در زﻣﺎن ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ ﺷﺎه اﯾﺮان ﯾﻌﻨﯽ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﮐﮫ او ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ ﺑﯿﺪ ﺳﺨﺖ ادﮔﺮ اﺳﺖ ﺑﻠﮑﮫ ﻣﯽ ﺧﻮاھﺪ اﻧﺤﺼﺎر ﻗﺪرت را ھﻢ داﺷﺘﮫ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﮫ ھﻤﯿﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﭘﺴﺮش اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر را ﻣﯽ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﮐﮫ زال را ﺑﮑﺸﺪ و رﺳﺘﻢ را دﺳﺖ ﺑﺴﺘﮫ ﺑﮫ ﻧﺰد او ﺑﯿﺎورد. ﻧﺘﯿﺠﮫ اﯾﻦ ﻋﻄﺶ ﺑﮫ اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﯿﺎﺳﯽ آﻧﺴﺘﮑﮫ ﺑ ﺰودی رﺳﺘﻢ ﮐﺸﺘﮫ ﻣ ﯽ ﺷﻮد و زال و ﺧﺎﻧﻮاده اش از ﻣﯿﺎن ﻣﯽ ﺑﮭﻤﺮاه اﯾﻦ ﻓﺎﺟﻌﮫ ﻣﯽ ﺑﯿﻨﯿﻢ ﮐﮫ اﺧ ﻼق ﺷﺮف و وطﻦ دوﺳﺘﯽ ھﻢ در ﻣﯿﺎن ﺑ ﺰرﮔﺎن و ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن آﯾﻨﺪه ﺑﺘﺪرﯾﺞ از ﻣﯿﺎن ﻣﯽ رود و ﺑﺨﺼﻮص در اواﺧﺮ دوران ﺳﺎﺳﺎﻧﯿﺎن ﺷﺎھﺎن ﺑﮫ ﮐﺸﺘﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ و ﺑﺰرﮔﺎن و ﭘﮭﻠﻮاﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺗﻨﮭﺎ در ﻓﮑﺮ ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ ﺑﺮای ﺧﻮد ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﮫ ﻧﺘﯿﺠﮫ آن ﺟﻨﮕﮭﺎی ﻣﮑﺮر داﺧﻠﯽ در اﯾﺮان اﺳﺖ ﮐﮫ ﺑﮫ ﺳﻘﻮط اﯾﺮان در ﺣﻤﻠﮫ اﻋﺮاب ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. دوم: اﻧﺘﻘﺎد از اﺳﺘﺒﺪاد دﯾﻨﯽ ﺷﺎھﻨﺎﻣﮫ در ﺑﺮﺳﯽ ﻋﻠﻞ اﻧﺤﻄﺎط و ﺷﮑﺴﺖ اﯾﺮان ﺑﮫ ﻣﺴﺌﻠﮫ ﻣﮭﻢ دﯾﮕﺮ ﯾﻌﻨﯽ اﺳﺘﺒﺪاد دﯾﻨﯽ ھﻢ ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ از اﺳﺘﺒﺪاد دﯾﻨﯽ ﺣﺮﮐﺖ در ﺟﮭﺖ ﯾﮑﯽ ﺷﺪن دﯾﻦ و ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﺖ ﮐﮫ آﻧﮭﻢ ﺿﺮورﺗ ﺎً ﺑﮫ ﻧﻔﯽ آزادی ﻋﻘﯿﺪه و ﻣﺬھﺐ ﻣﯽ اﻧﺠﺎﻣﺪ. ﺑﻌﻼوه ﺷﺎھﻨﺎﻣﮫ ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ اﺳ ﺘ ﺒﺪاد دﯾﻨﯽ ﻣﻌﻤﻮﻻً اﺑﺰاری ﺑﺮای اﺳﺘﺒﺪاد ﺳﯿﺎﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ و اﯾﻦ دو ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﻮاﻓﻘﺖ دارﻧﺪ. ﻣﮭﻤﺘﺮﯾﻦ ﺷﮑﻞ اﯾﻦ ﺑﺮرﺳﯽ در ﺷﺎھﻨﺎﻣﮫ داﺳﺘﺎن رﺳﺘﻢ و اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر اﺳﺖ ﮐﮫ از ﺑﮭﺘﺮﯾﻦ ﺑﺨﺸﮭﺎی ﺷﺎ اﺳﺖ. ﺧﻼﺻﮫ اﯾﻦ ﺑﺤﺚ اﯾﻨﺴﺘﮑﮫ ﭘﺎدﺷﺎه اﯾﺮان ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺑﮫ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﯾﺮاﻧﯽ زرﺗﺸﺖ اﯾﻤﺎن ﻣﯽ آورد و ﺧﻮد و ﭘﺴ ﺮ ﭘﮭﻠﻮاﻧﺶ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺑﺎ ﮐﺎرﺑﺮد ﺷﻤﺸﯿﺮ ﺑﮫ ﻧﺸﺮ و ﮔﺴﺘﺮش آﺋﯿﻦ زرﺗﺸﺘﯽ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ. اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﮐﮫ ﭘﮭﻠﻮاﻧﯽ ﺑﯽ ﻧﻈﯿﺮ اﺳﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺳﺘﻢ و ﺳﮭﺮاب دارای ﻗﺪرت ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﮫ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﮭﺎن از ﺟﻤﻠﮫ روم و ھﻨﺪ ﻟﺸﮑﺮ ﻣﯽ ﮐﺸﺪ و از طﺮﯾﻖ ﻗﮭﺮ آﺋﯿﻦ زرﺗﺸﺖ را ﺑﺮ ھﻤﮫ ﺟﺎ ﺗﺤﻤﯿﻞ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. اﯾﻦ ﺗﺤﻤﯿﻞ در ﺧﻮد اﯾﺮان ھﻢ ﺻﺪق ﻣﯽ ﮐﻨﺪ. ﺑﺨﺎطﺮ آﻧﮑﮫ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﻧﮫ ﺗﻨﮭﺎ از دادن ﺑﺎج ﺑﮫ ارﺟﺎﺳﺐ ﭘﺎدﺷﺎه ﺗﻮران ﺧﻮدداری ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﻠﮑﮫ ﺑﮫ او ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ ﺑﮫ آﺋﯿﻦ زرﺗﺸﺖ ﺑﮕﺮود ا ﯾﺮان و ﺗﻮران اﯾﻦ دو دﺷﻤﻦ دﯾﺮﯾﻦ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﮫ ﺟﻨﮓ ﻣﯽ ﭘﺮدازﻧﺪ. در اﯾﻦ ﭼﻨﮓ اﯾﺮاﻧﯿﺎن ﺧﯿﻠﯽ ﺗﻠﻔﺎت دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺨﺎطﺮ دﻻوری اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺟﻨﮓ ﺑﮫ ﻧﻔﻊ اﯾﺮاﻧﯿ ن ﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ ﻣﯽ ﮐﻨﺪو در اﯾﻦ ﻣﻮﻗﻊ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ در ﺟﻠﻮی ﺳﭙﺎھﯿﺎن ﺑﮫ ھﻤﮕﺎن اﻋﻼن ﻣﯽ ﮐﻨﺪ ﮐﮫ اﮔﺮ در اﯾﻦ ﭼﻨﮓ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺑﮫ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺳﭙﺮد. اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺑﮫ ﭘﯿﺮوزی ﻣﯽ رﺳﺪ اﻣﺎ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﮐﮫ ﺗﺸﻨﮫ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ اﺳﺖ ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد ﮐﮫ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ را ﺑﮫ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺑﺴﭙﺎرد و ﺑﺮ ﻋﮑﺲ او را ﺑﺎ اﺗﮭﺎم دروﻏﯿﻦ ﺑﮫ زﻧﺪان ﻣﯽ اﻧﺪازد . ارﺟﺎﺳﺐ دوﺑﺎره ﺑﮫ اﯾﺮان ﺣﻤﻠﮫ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﺑﺎر ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ و ﻟﺸﮑﺮش ﺳﺨﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده و ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه و در ﻣﻌﺮض ﻗﺘﻞ ﻋﺎم ﻗﺮار ﻣﯿﮕﯿﺮ ﻧﺪ . درﺗﯿﯿﺠﮫ ﮔﺸﺘﺎﺳﺐ ﺑﮫ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﭘﯿﻐﺎم ﻣﯽ دھﺪ ﮐﮫ در ﺻﻮرت ﮐﻤﮏ ﺗﺨﺖ را ﺑﮫ او ﻣﯽ ﺳﭙﺎرد. اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﻣﯽ آﯾﺪ و ﻣﯽ ﺟ ﻨﮕﺪ و ﺗﻮراﻧﯿﺎن را ﺳﺨﺖ ﺷﮑﺴﺖ ﻣﯽ دھﺪ. اﻣﺎ ﺑﺎز ﮔﺸ ﺘ ﺎﺳﺐ از دادن ﺗﺨﺖ و ﺗﺎج ﺑﮫ ﭘﺴﺮش ﺧﻮدداری ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﺷﺮط ﺟﺪﯾﺪی ﻣﯽ ﺑﻨﺪد ﮐﮫ اﮔﺮ او دو ﺧﻮاھﺮ ﺧﻮد را ﮐﮫ اﺳﯿﺮ و ﺑﺮده ارﺟﺎﺳﺐ در ﺗﻮران ﺷﺪه اﻧﺪ ﻧﺠﺎت دھﺪ ﺗﺎج و ﺗﺨﺖ از آن اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. ﭘﺲ از ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ اﺳﻔﻨﺪﯾﺎر ﺑﺎز ﺷﺎه ﺑﮫ ﻗﻮل ﺧﻮد وﻓﺎ ﻧﻤﯽ ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ ﺑﺎر ﻣﯽ ﮔﻮﯾﺪ ﮐﮫ دﺷﻤﻦ اﯾ ﺮان رﺳﺘﻢ اﺳﺖ زﯾﺮا ﮐﮫ او دﺷﻤﻦ ﺧﺪاﺳﺖ ﭼﮫ ﮐﮫ ﺑﻘﺪر ﮐﺎﻓﯽ ﺑﮫ اﯾﻦ ﺣﮑﻮﻣﺖ دﯾﻨﯽ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﺗﻨﮭﺎ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﮫ ھﻤﮫ اﻣﻮال زال و رﺳﺘﻢ و دودﻣﺎﻧﺶ را از آﻧﮭﺎ ﺑﮕﯿﺮی و آﻧﺎن را زﻧﺪان ﮐﻨﯽ و رﺳﺘﻢ را دﺳﺖ ﺑﺴﺘﮫ و ﺑﺎ ﺗﺤﻘﯿﺮ ﺑﮫ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﯿﺎوری ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮده ای ﮐﮫ ﺗﻮ دﻻور راﺳﺘﯿﻨﯽ و ﺗﺎج ﻣﺎ ل ﺗﻮ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد. در اﯾن داﺳﺗﺎن ﮔﺷﺗﺎﺳب ھم ﻣﯽ ﺧواھد ﭘﺳر ﺧود را ﺑﮑﺷد ﺗﺎ ﺗ ﺎ ج و ﺗﺧﺗش ﺣﻔظ ﺷود و ھم ﻣﯽ ﺧواھد ﺗﻧﮭﺎ ﭘﮭﻠواﻧﯽ ﮐﮫ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧده اﺳت را از ﻣﯾﺎن ﺑﺑرد ﺗﺎ اﺳﺗﺑداد ﻣطﻠق ﺑ ﯾﺎﺑد. اﻣﺎ اﺳﻔﻧدﯾﺎر ﺑﺎ آ ﻧﮑﮫ ﻣوﺟود ﭘﻠﯾدی ﻧﯾﺳت اﻣﺎ ﺑﺧﺎطر اﻧﮑﮫ ﻣﺎﻧﻧد ﭘدرش ﺗﺷﺗﮫ ﻗدرت و ﺗﺎج و ﺗﺧ ت اﺳت و در ﻋﯾن ﺣﺎل ﻧﻣﯽ ﺧواھد ﮐﮫ در ﭘﮭﻠواﻧﯽ رﻗﯾﺑﯽ داﺷﺗﮫ ﺑﺎﺷد ﺑرای دﺳﺗﯾﺎﺑﯽ ﺑﮫ ﻗدرت ﺣﺎﺿر ﻣﯽ ﺷود ﮐﮫ ﺑﮫ ﺑزرﮔﺗرﯾن ﺟﻧﺎﯾت ﯾﻌﻧﯽ ﺟﻧﮓ ﺑﺎ زال و رﺳﺗم، ﺗﺣ ﻘﯾر رﺳﺗم و ﮐﺷﺗن رﺳﺗم ﺑزررﮔﺗرﯾن ﻧ ﺎﺟﯽ اﯾران اﻗدام ﮐﻧد ﺑﺎ

روﻧﺪ.

ھﻨﺎﻣﮫ