عقل، دین و جامعه در اندیشه بهایی

ﺗﻣﺛﻳﻝ ﭘﺩﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺩﺭ ﺧﺻﻭﺹ ﭘﺩﻳﺩﺍﺭﻫﺎی ﮔﻭﻧﺎﮔﻭﻥ ﺍﺯ ﻗﺑﻳﻝ: ﺍﺛﺑﺎﺕ ﻭ ﻧﻔﯽ ، ﺧﺭﺩ ﻭ ﻋﻭﺍﻁﻑ، ﺳﺭﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭی ﻭ ﺳﻭﺳﻳﺎﻟﻳﺯﻡ، ﻋﺷﻕ ﻣﺷﺭﻭﻁ ﻭ ﻋﺷﻕ ﺑﺩﻭﻥ ﺷﺭﻁ، ﺍﺻﻝ ﮐﺎﺭﺁﺋﯽ ﻭ ﺍﺻﻝ ﻣﺷﺎﺭﮐﺕ ﻭ ﻧﻅﺎﺋﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﮑﺎﺭ ﺭﻓﺗﻪ ﺍﺳﺕ. ﺁﻧﭼﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﻥ ﻣﻘﺎﻟﮥ ﮐﻭﺗﺎﻩ ﺑ ﻪ ﺑﺣﺙ ﻣﺎ ﻣﺭﺗﺑﻁ ﻣﯽ ﺷﻭﺩ ﺍﺭﺗﺑﺎﻁ ﻣﺛﺎﻝ ﭘﺩﺭ ﻭ ﻣﺎﺩﺭ ﺑﻣﺳﺎ ﻟﻪُ ﺧﺭﺩ ﻭ ﺍﻳﻣﺎﻥ ﺍﺳﺕ. ﺩﻳﺎﻧﺕ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺩﻳﺎﻧﺗﯽ ﺍﺳﺕ ﮐﻪ ﻧﻪ ﺗﻧﻬﺎ ﺑﺭ ﺿﺭﻭﺭﺕ ﺍﻳﻣﺎﻥ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺭ ﻟﺯﻭﻡ ﻧﻳﺯ ﺗﮑﻳﻪ ﻣﯽ ﻧﻣﺎﻳﺩ. ﻫﻣﺎﻫﻧﮕﯽ ﻭ ﺍﻧﻁﺑﺎﻕ ﺍﻳﻣﺎﻥ ﻭ ﺧﺭ ﺩ ﺩﺭ ﺍﻧﺩﻳﺷﮥ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺷﺎﻟﻭﺩۀ ﺍﻋﺗﻘﺎﺩ، ﻣﺩﻧﻳّﺕ ﻭ ﻧﻅﺎﻡ ﺁﻳﻧﺩۀ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺍﺳﺕ. ﺗﻔﺎﻭﺕ ﮐﻳﻔﯽ ﺩﻳﺎﻧﺕ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﮔﺫﺷﺗﻪ ﺭﺍ ﻣﯽ ﺗﻭﺍﻥ ﺑﺎﻋﺗﺑﺎﺭ ﻣﻧﻁﻕ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺑﺷﺭی ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﻣﻭﺭﺩ ﻧﻅﺭ ﻗﺭﺍﺭ ﺩﺍﺩ. ﺩﻳﺎﻧﺕ ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺑﺗﺣﻭّﻝ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﺍﻋﺗﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﺩ. ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻟﻬﯽ ﻧﻳﺯ ﺍﺯ ﺍﻳﻥ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﻣﺳﺗﺛﻧﯽ ﻧﻣﯽ ﺑﺎﺷﺩ. ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﺍﺩﻳﺎﻥ ﺍﻟﻬﯽ ﭘﺎﺳﺧﯽ ﺑﺷﺭﺍﻳﻁ ﻭ ﻣﻘﺗﺿﻳﺎﺕ ﻧﻭﻳﻥ ﺍﺟﺗ ﻣﺎﻋﯽ ﻭ ﺑﺷﺭی ﺑﻭﺩﻩ ﻭ ﻫﺩﻓﺷﺎﻥ ﻓﻌﻠﻳّﺕ ﺩﺍﺩﻥ ﻭ ﻅﺎﻫﺭ ﺳﺎﺧﺗﻥ ﻗﻭﺍ ﻭ ﺍﺳﺗﻌﺩﺍﺩﻫﺎی ﻧﻬﻔﺗﻪ ﺩﺭ ﻓﺭﺩ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺩﺭ ﻣﺳﻳﺭ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺗﺎﺭﻳﺧﯽ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺍﺳﺕ. ﺣﺿﺭﺕ ﺑﻬﺎءﷲ ﺩﺭ ﻟﻭﺣﯽ ﺍﻳﻥ ﺣﻘﻳﻘﺕ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻳﺎﻥ ﺯﻳﺭ ﺗﺑﻳﻳﻥ ﻓﺭﻣﻭﺩﻩ ﺍﺳﺕ: ﺑﻬﺎﺋﯽ ﺑﺎ

ﺧﺭﺩ

ﺍﻣﺎ

ﺩﻳﮕﺭ

ﻥ ﻋﻠﻳﻡ ﺣﮑﻳﻡ ... ﻓَ ﺎﻧﻅُ ﻟﯽ ﺭ ﺍِ

ﺍﻟّﺗﯽ ﻗُ ﺩُ ﻥ ﻟَ ﺭﺕ ﻣِ ﺩﱢ

ﻠﯽ ﻋَ

"ﻭﻟﮑﻥ ﻗَ ﺩّﺭﻧﺎ ﻅﻬﻭﺭ ﺍﻟﮑﻠﻣﺔِ ﻭ ﻣﺎ ﻗُ ﺩّﺭ ﻓﻳﻬﺎ ﺑَ ﺍﻟﻌﺑﺎﺩِ ﻳﻥَ

ﻣﻘﺎﺩﻳﺭِ

ﻥ ﻣﻘﺗﺩﺭ ﻗﺩﻳﺭ

ﻟﻪ ﮐﻧﻭﺯُ ﺍﻟﻣﻌﺎﻧﯽ ﻋَ ﻠﯽ ﻣﺎ ﻳَ ﻧﺑﻐﯽ ﻟَ ﺩُ ﻥ ﻟَ ﻪ ﻣِ

ﻠﯽ ﻣﺣﻣّﺩ ﺭﺳﻭﻝ ﷲ ﻭ ﺍﻧ ﱢ ﻪ ﺣﻳﻥ ﺍﻟﻧّﺯﻭﻝِ ﺩّﺭَ ﻗُ

ﻋَ ﺯّﻝَ ﻣﺎ ﻧُ

ﻭﻟﮑﻥّ ﺍﻟﻧّﺎﺱ ﻣﺎ ﻋَ ﻧﻪ ﺍِ ﻭﺍ ﻣِ ﺭﻓَ ﺟَ ﻬﻡ ﻭَ ﻪ ﺍﻟﺣﮑﻣﺔ ﺍِ ﻡ ﻬِ ﻣﻠِ ﺩﺭ ﺣَ ﻻّ ﻗَ ﻡ ﻓَ ﻬِ ﻭ ﻁﺎﻗﺗِ ﻠﻣّﺎ ﺑﻠ ﻎ ﺍﻟﻧّﺎﺱُ ﺍِ ﻟﯽ ﺍﻟﺑُ ﻠﻭﻍِ ﺗﺟﻠّﯽ ﻋَ ﻳﻬِ ﻠَ ﻡ ﺑﻣﺎ ﻓﻳﻪ ﻓﯽ ﺳَ ﻧَ ﺔ ﺍﻟﺳِ ﺗّﻳﻥ ﺣﻳﻥَ ﺍﻟّﺫی ﻅَ ﺍﻟﻘِ ﺟﻣﺎﻝُ ﺭَ ﻬَ ﻋﻠﻲّ ﺎﺳﻡِ ﺩﻡ ﺑِ ﻗﺑﻝ ﻧﺑﻳﻝ ...". ) ﻣﻧﺗﺧﺑﺎﺗﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﺿﺭﺕ ﺑﻬﺎءﷲ، ﻩ ﻭ ﻫﻔﺕ( ﺹ. ﭘﻧﺟﺎ ﻠﯽ ﻣَ ﻻّ ﻋَ ﺭﺍﺗﺑِ َﻬﻡ ﻭ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗِ ﻬﻡ ﻭ ﮐﺫﻟﮏ ﺍﻧّﻪ ﻣﺎ ﻟَ ﻑَ ﮐﺷَ

: ﻭ ﻧﻳﺯ

ﻅَﻬَﺭَ ﻣِﻥْ ﻫﺫﺍ ﺍﻻِﺳْﻡِ ﻭَ ﺳَﻳَﻅْﻬَﺭُ ﻣِﻥْ ﺑَﻌْﺩُ ﻣﺎ ﻻ ﺳَﻣِﻌﺗُﻣﻭﻩُ ﻣِﻥْ ﻗَﺑْﻝُ

ﻣﺎ ﺗَﺷْﻬَﺩﻭﻥَ ﻅُﻬﻭﺭﺍﺕ ﺍﻟﺻﱡ ﻧْﻌِﻳﱠﺔِ ﺍﻟﺑَﺩﻳﻌﺔِ ، ﮐُﻠّ

ﻬﺎ

ﮐُﻝّ

ﮐﺫﻟﮏ ﻗُ ﻣﺱُ ﺷَ ﺍﺳﻣﯽ ﺍﻟﻌﻼّﻡ ﻳَ ﻝُ ﺣﻣَ ﮐﻝّ ﺷﯽء ﻣِ ﻥ ﻫﺫﺍ ﺍﻻﺳﻡِ ﺑﺩﺍﻳﻊِ ﺍﻟﻌﻠﻭﻡِ ﻠﯽ ﺣَ ﻋَ ﻩ ﻭ ﻣِ ﺩﱢ ﻣِ ﺭُ ﻅﻬَ ﻭ ﻳَ ﻘﺩﺍﺭﻩِ ﻧﻪ ﻓﯽ ﻣَ ﺍﻷﻳّﺎﻡِ ﺫِ ﻥ ﻣِ ﺄﻣﺭِ ﺑِ ﺩُ ﻟَ ﻥ ﻣﻘﺗﺩﺭ ﻋﻠﻳﻡ ." ) ﻣﻧﺗﺧﺑﺎﺗﯽ ﺁﺛﺎﺭ ﺍﺯ ﺣﺿﺭﺕ ﺑﻬﺎءﷲ، ﺹ. ﻧﻭﺩﻭ ﺷﺵ( ﻓﯽ ﺍﻷﻟﻭﺍﺡ ﻭ ﻻ ﻳَ ﻬﺎ ﺍِ ﻓُ ﻌﺭِ ﻻّ ﮐﻝّ ﺫی ﺑﺻﺭ ﺣﺩﻳﺩ ﻭ ﮐﺫﻟﮏ ﺣﻳﻥَ ﺍﻟّﺫی ﺗَ ﺍﻟﺑﻳﺎﻥِ ﻓﻕِ ﻥ ﺍُ ﻋَ ﻕُ ﺳﺗﺷﺭِ

ﺩّﺭَ

ﺍﻣّﺎ ﺑﺷﺭﻳّﺕ ﻧﻳﺯ ﻫﻣﺎﻧﻧﺩ ﻳﮏ ﻓﺭﺩ ﺍﻧﺳﺎﻧﯽ ﺍﺯ ﻣﺭﺍﺣﻝ ﮔﻭﻧﺎﮔﻭﻥ ﺭﺷﺩ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﻋﺑﻭﺭ ﻣﯽ ﮐﻧﺩ. ﻫﻣﺎﻧﮕﻭﻧﻪ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﻳﺭ ﺭﺷﺩ ﻭ ﺗﺣﻭّﻝ ﺷﺧﺻﻳّﺗ ﯽ ﻳﮏ ﻓﺭﺩ ﻭ ﺗﺑﺩﻳﻝ ﮐﻭﺩک ﺑﺷﺧﺹ ﺑﺎﻟﻎ ﻭ ﺧﺭﺩﻣﻧﺩ ، ﺁﺩﻣﯽ ﻣﺗﺩﺭﺟﺎً ﺑﻁﺭﻑ ﺍﺳﺗﻘﻼﻝ ﻭ ﺁﺯﺍﺩی ﺑﻳﺷﺗﺭ ﭘﻳﺵ ﻣﻳﺭﻭﺩ ﺟﺎﻣﻌﮥ ﺑﺷﺭی ﻧﻳﺯ ﺩﺭ ﻣﺳﻳﺭ ﺗﺣﻭّﻝ ﻭ ﺗﮑﺎﻣﻝ ﺧﻭﻳﺵ ﺑﻪ ﺗﺩﺭﻳﺞ ﺩﺭ ﺟﻬﺕ ﺑﻠﻭﻍ ﻭ ﺍﺳﺗﻘﻼﻝ ﻭ ﻋﻘﻼﻧﻳّﺕ ﻭ ﺑﺭﺍﺑﺭی ﻭ ﺩﻣﮑﺭﺍ ﺳﯽ ﺳﻳﺭ ﻣﯽ ﮐﻧﺩ. ﺭﻓﺗﺎﺭ ﻳﮏ ﮐﻭﺩک ﺩﺭ ﺍﺑﺗﺩﺍ ﺑﻳﺷﺗﺭ ﻣﺑﺗﻧﯽ ﺑﺭ ﺍﺻﻝ ﺳﺭﺳﭘﺭﺩﮔﯽ ﻭ ﺍﻁﺎﻋﺕ ﮐﻭﺭﮐﻭﺭﺍﻧﻪ ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺭﺍﻥ ﺍﺳﺕ ﺗﺎ ﺍﻧﺗﺧﺎﺏ ﻣﺳ ﺋﻭ ﻝ ﻭ ﻣﺗﻌﻬﺩ ﻭ ﺩﺍﻭﺭی ﻣﺳﺗﻘﻝ ﻋﻘﻠﯽ. ﮐﻭﺩک ﺩﺭ ﺍﺑﺗﺩﺍ ﺣﺗّﯽ ﺧﻭﻳﺷﺗﻥ ﺭﺍ ﻧﻣﯽ ﺗﻭﺍﻧﺩ ﺍﺯ ﻣﺎﺩﺭ ﺧﻭﺩ ﺑﻁﻭﺭ ﮐﺎﻣﻝ ﺟﺩﺍ ﻧﻣﺎﻳﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺧﻭﺩﺷﻳﻔﺗﮕﯽ ﺍﻭّﻟﻳﮥ ﺧﻭﻳﺵ ﻣﻧﺣﻝ ﺩﺭ ﺗﺻﻭﻳﺭ ﻣﺎﺩﺭ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺩ. ﺩﺭ ﻣﺭﺍﺣﻝ ﺑﻌﺩی ﺭﺷﺩ ﻧﻳﺯ ﮐﻭﺩک ﺍﺯ ﻧﻘﺷﻬﺎی ﺍﺟﺗﻣﺎﻋﯽ ﺗﺑﻌﻳّﺕ ﻧﻣﻭﺩﻩ، ﻫﻭﻳّﺕ ﺧﻭﻳﺵ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺑﺎﻁ ﺑﺎ ﻣﺟﻣﻭﻋﮥ ﻧﻘﺷﻬﺎﻳﺵ ﮐﻪ ﺍﺯ ﻁﺭﻳﻕ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﻪ ﺍﻭ ﺗﺣﻣﻳﻝ ﻣﯽ ﮔﺭﺩﺩ ﺗﻌﺭﻳﻑ